Een beetje straling is goed voor u

Enkele jaren geleden heb ik het boek ‘Underexposed: What If Radiation Is Actually Good For you?’ van Ed Hiserodt gelezen. Het werd op de website van de Groene Rekenkamer aangeprezen met de woorden: “Onze zeer strikte normen voor blootstelling aan straling zijn gebaseerd op een onwetenschappelijke overschatting van de gevaren. Op plekken op de wereld waar de straling hoger is zijn de mensen gezonder dan elders.” Dit leek me boeiende materie. En dus bestelde ik het boek. Nou, dat was bepaald geen miskoop, zo kan ik u verzekeren. Hiserodt slaat in dit boek alle vooroordelen rond radioactiviteit en kernenergie aan gruzelementen. En hij doet dat op een zeer overtuigende manier onder verwijzing naar tientallen wetenschappelijke studies. Het boek leest heerlijk weg. Het is geschreven in een heldere humoristische stijl zonder daarbij op enig moment de wetenschappelijke onderzoeksresultaten, waaraan ruimschoots wordt gerefereerd, geweld aan te doen. 

Laat ik bij het begin beginnen. Regelmatige blootstelling aan lage radioactieve stralingsniveaus (die overigens aanmerkelijk hoger zijn dan hetgeen de meeste mensen  normaal gesproken aan straling opdoen) kunnen iemands gezondheid behoorlijk ten goede komen. Dit effect wordt wel stralingshormese genoemd. Het blijkt uit de resultaten van talloze wetenschappelijke studies. Dergelijke onderzoeken werden in het verleden vrijwel allemaal uitgevoerd met als doel te bewijzen dat zelfs de geringste hoeveelheid radioactiviteit schadelijk is voor de mens. Desondanks bleek keer op keer dat bij toenemende blootstelling aan radioactiviteit vanaf stralingsniveau nul er eerst een gunstig effect optrad bij de onderzochte studieobjecten.  Pas bij verdergaande verhoging van radioactieve straling na het bereiken van een bepaald optimum werd de uitwerking steeds ongunstiger. Een typische hormesegrafiek ziet er als volgt uit, met op de horizontale as van links naar rechts toenemende stralingsdoses en op de verticale van onder naar boven een toenemende gezondheidstoestand :

Bron: Luckey

Het is ondoenlijk om hier het hele boek van Hiserodt uit te spellen, maar twee wetenswaardigheden wil ik er graag voor u uitlichten:

1. De kernramp van Tsjernobyl in perspectief geplaatst

Direct na de ramp met de kerncentrale van Tsjernobyl in april 1986 werd door de Russische autoriteiten het stralingsniveau tot in de wijde omtrek van de centrale gemeten.  Er werd vastgesteld waar de som van de natuurlijke achtergrondstraling en de  toegevoegde straling door de ramp boven de 0.5 cGy uitsteeg.  Vervolgens werd dit gehele gebied geëvacueerd. Ongeveer 200.000 mensen werden gesommeerd onmiddellijk hun woningen te verlaten. Zij werden hals over kop afgevoerd. Dat lijkt zo op het eerste gezicht allemaal heel redelijk en logisch, gezien de gevaren rondom radioactiviteit die ons van jongs af aan worden ingeprent.
 

Maar wat niet zo bekend is bij het grote publiek is dat de gemiddelde natuurlijke achtergrondstraling in de staat Colorado (VS) 0.6 cGy bedraagt. En die in het dichtbevolkte Kerala in Zuidwest India 1.3 cGy.  En die aan het bij toeristen geliefde strand van de kustplaats Guarapari in Brazilië maar liefst 26.3 cGy. En dan hebben we nog de natuurlijke achtergrondstraling van Ramsar, een populaire badplaats aan de Kaspische Zee in Iran. Deze bedraagt (hou u vast!) 48.0 cGy, oftewel bijna honderd keer zo veel als in een groot deel van de destijds rond Tjsernobyl ontruimde regio. Dit plaatst die evacuatie van vele duizenden mensen uit deze regio wel in een heel vreemd daglicht. Breed wetenschappelijk onderzoek toont bovendien aan dat de inwoners van alle zojuist genoemde gebieden gemiddeld langer leven, dan mensen die in naburige streken wonen met een lagere natuurlijke achtergrondstraling.

2. De onbekende positieve gevolgen van de atoombommen op Japan

In augustus 1945 werd een atoombom afgeworpen op de steden Hiroshima en Nagasaki in Japan. De meeste slachtoffers van deze allesvernietigende projectielen stierven onmiddellijk als gevolg van de ontploffing of door de verzengende hitte die daarmee gepaard ging. Bovendien overleden velen die de eerste klap hadden overleefd alsnog binnen enkele jaren.  Dit kwam omdat zij zich zo dicht bij de ontploffing hadden opgehouden dat hun lichaam in korte tijd een zware overdosis aan radioactiviteit te verstouwen had gekregen. Zij stierven vrijwel allemaal aan kanker. Tot zover alles conform verwachting.

Maar nu komt het. De overlevenden die zich ten tijde van de ontploffing op grotere afstand bevonden, maar nog wel enige straling incasseerden, bleken gemiddeld ouder te worden dan hun landgenoten die helemaal nooit aan radioactiviteit waren blootgesteld. Het gaat dan om degenen die zich dusdanig ver van de ontplofte atoombom bevonden dat zij uiteindelijk een stralingsdosis tot zo’n 70 cGy ontvingen (zie grafiek hieronder). Dit is bevestigd door verschillende onafhankelijke studies.

Bron: Hiserodt

Kijk, deze twee weetjes wilde ik u niet onthouden. Mocht het smaken naar meer, dan kan ik u het boek van Hiserodt van harte aanraden. Het zal u niet teleurstellen. Er is inmiddels ook een Nederlandse vertaling beschikbaar.

Percolator, voor al uw sterke koffie

Dit artikel verscheen eerder in Het Nieuwe Journaal.

(© RL, 2009)